Kommetje vol tranen

Door de ogen van een uitvaartleider...
April 2020. Het coronavirus woekert om zich heen. Ook in een woonzorgcentrum in Amsterdam Noord.

Mevrouw van Dijk belt mij op. Ik mag haar Fietje noemen. Haar adem is zwaar en zoekende. Ze vertelt mij dat het slecht gaat met haar liefde, Ben, die in een verzorgingshuis verblijft. De morfine wordt opgehoogd. Hij wil niet meer. Hij wil voor het virus zijn lichaam insluipt alvast vertrekken naar betere oorden. "Ze kunnen hem helpen", zegt ze bijna blij. "Hij mag gaan, alleen… ik kan er niet heen, want ik ben mogelijk besmet…"

Mijn hart laat een traan. Dit zijn de punten die mij raken: wanneer een liefde een andere liefde kwijtraakt. Zeker wanneer ze geen afscheid van elkaar kunnen/mogen nemen.
Samen met de verpleging, de huisarts en de familie wordt er alles aan gedaan om Fietje naar haar liefde te laten gaan. De uitslag van de test, die met spoed is aangevraagd, wijst uit dat het negatief is. Mevrouw van Dijk mag - zonder toeters en bellen van gekke pakken en mondmaskers - naast haar man zitten en afscheid nemen. Ze was net op tijd. Ze waren ruim 60 jaar samen…

In Afscheidshuis Amsterdam bespreken we de volgende dag met Fietje en de kinderen de uitvaart. Enkele maanden eerder, toen Ben vanwege dementie naar het verzorgingshuis ging, zijn de wensen al vastgelegd. Een passende grote uitvaart in Amsterdam om iedereen die de man met de gouden handen gekend heeft, gelegenheid te geven om afscheid te nemen.

Van een virus dat de wereld op zijn kop zou zetten, was toen nog geen sprake. De kinderen vragen mij nu met weinig hoop wat mag en wat niet mag. Ik vertel ze dat ik erover heb nagedacht. Het klopt dat een aula niet meer dan 30 mensen kan toelaten. Het klopt dat er na de uitvaart geen condoleance/samenzijn met een hapje of drankje mag plaatsvinden. Wat wel kan, is met de rouwwagen nog een keer langs het woonhuis, zoals het ook in de wilsbeschikking stond. Omdat meneer en mevrouw van Dijk hier praktisch hun hele leven hebben gewoond. Eerst bij de ‘oude’ meneer en mevrouw van Dijk, om er na hun overlijden zelf te blijven wonen. In 'het kommetje' van de wijk Het Blauwe Zand in Amsterdam-Noord.

"Wat denken jullie van een drive-thru?"
Het gezin kijkt elkaar aan. Ze kijken naar mij en zeggen in koor: "Briljant".

Maar alleen voorbij rijden lijkt mij onvoldoende. Ik stel voor dat we meneer Ben het afscheid geven dat past. Door hem op de dag van de uitvaart naar huis te brengen. De kist in de voortuin te plaatsen. En de mensen uit te nodigen om nog één keer langs te komen. Met de auto, fiets of benenwagen.

De dagen daarna ga ik elk loket bij het stadsdeelkantoor af. Waar de een zegt dat een melding volstaat, zegt de ander dat het absoluut niet mag. De een zegt dat het een evenement is. De ander zegt dat wij aanzetten tot samenscholing. De volgende dat we mensen niet mogen aanzetten tot beweging buitenshuis. Een meedenkende dame van het stadsdeelkantoor brengt mij uiteindelijk tot aan de loketdeur van de Burgemeester.

Na een duidelijk "Nee, hier geeft de Burgemeester geen toestemming voor",  stel ik voor dat men de overige drive-thru situaties in Amsterdam dan ook maar per direct sluit. Mensen aanzetten tot beweging om een hamburger of bucket plofkip te scoren mag wel, maar afscheid nemen van een mens mag niet? Zelfs niet onder professionele begeleiding en alle medewerking vanuit de betreffende woonwijk, inclusief de wijkagent die op de hoogte gesteld is?

Twee tellen later krijgen we een akkoord. Sterker nog, we krijgen de vuurdoop. De familie wordt gebeld en ik zeg dat ze de troepen kunnen terugroepen die al op het punt stonden om naar het stadsdeelkantoor te komen. "Stop die energie maar in het gereedmaken van de voortuin", zeg ik opgelucht.

De dag van de uitvaart

De kinderen plaatsen de kist met het lichaam van hun vader op stoere ijzeren schragen in de voortuin. Ernaast staat een eigen ijzeren schildersezel met een enorm fotodoek met daarop hun vader naast zijn andere liefde, een oldtimer. Zijn groene Opel.

De mensen uit het kommetje zijn druk in de weer. De een zet lantaarns neer en steekt de kaarsen aan. Anderen vragen waar ze kunnen helpen en brengen namens het kommetje alvast de bloemen. Zijn allergrootste liefde staat naar alles te kijken alsof er een wonder geschiedt. Zijn andere trots, zijn kleindochter in haar prinsessenjurk, schikt de bloemen.

Ook de media heeft er lucht van gekregen en beweegt zich met camera’s op en rond de Waddenweg.  Het is de eerste drive-through uitvaart in Amsterdam. Voor een gewone man uit het kommetje van Blauwe Zand. Een man met gouden handen. Een man die alles kon. Bij wie je altijd even langs kon gaan voor een glimlach of een praatje.

De eerste auto met nabestaanden dient zich aan om afscheid te komen nemen. Al snel volgen anderen met de auto, lopend of op de fiets. Alle mensen bieden hierdoor - weliswaar op veilige afstand - troost aan de familie en aan zichzelf. Al die tijd staat Fietje vol liefde naast haar man in hun eigen voortuin. Legt ze af en toe haar hand op de kist. Draait zijn prinses rondjes in haar prinsessenjurk. En staan zijn kinderen vol trots naast elkaar.

Het kommetje vult zich met tranen. Trotse tranen. Voor de man die alles kon. Ben van Dijk.

Natascha Madrid

(Blog is geplaatst met toestemming van nabestaanden)

Met medewerking van Klaas Jan van der Weij, fotograaf